İnsan emekli olunca neleri kaybeder? Cebindeki parayı mı, toplumun saygısını mı yoksa insanca yaşamayı mı? Biliyoruz ki 1980’li yıllarda bir emekli maaşıyla 22 çeyrek altın alınabiliyordu.
Peki ya şimdi?
42 yıl SSK’lı çalışmış, üç çocuk okutmuş. Markete gidiyor, iki ekmek, bir süt, biraz peynir alıyor. Kasada elini cebine atıp kartını çıkarıyor… Şifresini girerken elleri titriyor. “Yetersiz bakiye” . Başını öne eğip, sessizce marketten çıkıyor.
Bu sahneyi 15 milyon emeklinin birçoğu her gün yaşıyor.
Ekonomide “reel” diye bir kavram var…
Bizim emeklinin “reel”i ise market raflarında kalan hayalleri.
Vaktiyle her mahallede bir emekli kahvesi vardı. Emekliler orada buluşur, tavla oynar, memleket meselelerini tartışırdı. Şimdi o kahvelerin yerini bankalar aldı. Emekliler ayın 15’ini beklerken sıra numarası çekiyor.
Osmanlı’da “tekaüt” derlerdi emekliye. Yani “oturan” demek.
Bizimkiler oturmuyor, koşturuyor.
65 yaşında pazarcılık yapan emekli öğretmen,
70 yaşında site görevlisi olan emekli memur,
75 yaşında özel ders veren emekli akademisyen…
Bir zamanlar “altın bilezik” derdik mesleğe.
Şimdi emeklinin bileziği çoktan eridi.
Ama o bilezikten daha değerli bir şey var:
Onuru.
78 yaşında ve her sabah 6’da kalkıp dolmuşa biniyor. Torununun kreş parasını çıkarmak için çaycılık yapıyor bir plazada. Geçen gün “Niye?” diye soruyorsun. Gülümseyerek: “Torunum okusun da ‘dedem gibi’ olmasın diye…”
Bu cümlede bir ülkenin bütün gerçeği var.
İnsan insana benzer.
Ama emeklinin derdi birbirine benzemez.
SSK’lısı ayrı yanar, BAĞ-KUR’lusu ayrı…
Memur emeklisi ayrı dertli, esnaf emeklisi ayrı…
Eskiden emekli olunca köye dönüp bahçe yapardı insanlar.
Şimdi köyde bahçe yapacak toprağı da sattılar çoktan,
Çocuklarının kredi kartı borcunu ödemek için…
Bu ülkede emekli olmak, hayata yeniden başlamak demek.
Ama bu sefer daha zor şartlarda, daha az parayla, daha çok yükle…
İşte bu yüzden, emeklinin hikayesi bir ülkenin gerçek tarihidir.
Ve maalesef bu tarih, her ay yeniden yazılıyor.
Bankamatiğin soğuk ekranında…
İnce hesabın içinden çıkılmaz haliyle.
